Retrograde

In de vorige ronde (zie https://deschevetoren.blogspot.com/2024/03/intern-en-extern.html) kwam een heel bijzondere stelling voor in de partij tussen Gerard en Wim. Die stelling was ongeveer:

 

Het bijzondere aan de stelling is dat de witte toren van a1 op g2 staat. Dit doet een beetje denken aan een retrograde schaakprobleem. Bij een retrograde schaakprobleem gaat het over legale zetten. Bij bovenstaande stelling zou de opdracht kunnen zijn: "Verzin een partij waarin de volgende stelling ontstaat na 20 zetten". Probleem is dan om de witte toren van a1 op g2 te krijgen en de zetten hoeven niet per se de beste zetten te zijn. Een leuke site voor dit soort problemen is https://www.janko.at/Retros/index.htm

De analyse van Kees over de partij van Gerard en Wim had het over zetdwang. De partij aan zet moest de pion loslaten en verloor de partij. In veel eindspelen is het cruciaal welke speler aan zet is. De ultieme retrograde puzzel is dan ook:

De opdracht bij deze puzzel is, "wie is aan zet?".

Voor het oplossen van de puzzel zijn de schaak regels nodig (https://www.fide.com/FIDE/handbook/LawsOfChess.pdf) 

Om niet te snel een tip te geven over hoe de puzzel opgelost kan worden: de definitie van een paard zet is bijzonder in de fide regels. (3.6) Een paard mag naar een van de velden dat het dichtstbijzijnd is van het veld waar het staat, maar dat niet op dezelfde rij, lijn of diagonaal is.

De oplossing van de puzzel heeft te maken met regel 9.6. Zodra het onmogelijk is om schaakmat te bereiken door legale zetten, dan is de partij onmiddellijk remise.
 

Intern en extern

Het eerste team kwam alleen aan kop door een benauwde 4,5-3,5 zege op Botwinnik 2, terwijl concurtent Belgisch Park verrassend verloor. Held van de avond was Stefan, die in mindere stelling het beslissende punt binnen bracht. Daarvoor hadden Rudi  en Jeroen de partijen op gelijke hoogte gebracht, nadat Botwinnik op voorsprong was gekomen door geknoei van Sascha en Kees. Met nog slechts 1 wedstrijd voor de boeg ligt het kampioenschap voor het grijpen.

In de interne competitie bereikten Gerard en Wim na vele verwikkelingen een leerzaam pionnen eindspel.

Soms vereist zo'n eindspel ingewikkeld telwerk, maar vaak is dat niet nodig, omdat tempodwang een beslissende rol speelt. Het is dan belangrijk om een aantal loze pionzetten achter de hand te houden. Het eenvoudigste voorbeeld van tempodwang komt voor in  de stelling:

De speler aan zet verliest, omdat hij de dekking van zijn pion moet opgeven; bijv. met wit aan zet 1. Kb4 Kxd4, 2. Kb3 Kd3, 3. Kb2 Ke2 en de pion loopt ongehinderd naar dame.

In boven genoemde partij staat zwart (aan zet) gewonnen, want hij heeft de extra zet h7-h6, terwijl wit zo'n zet ontbeert. Zwart wint daardoor eenvoudig met 51. ... Kg7-f6 (of Kh6), 52. Kf1-f2 Kf6-g5, 53. Kf2-f3 h7-h6 en wit verliest zijn g-pion en daarmee de partij.

Zwart verspeelde zijn tempozet echter met 51. .. h7-h6?? en nu wint wit na 52. Kf1-f2 Kg7-f6, 53 Kf2-g2! (niet Kf3?) Kf6-g5, 54. Kg2-f3 en zwart verliest zijn f-pion. In de partij speelde zwart daarom 53. ... Kf6-e5, maar na  54. Kg2-f3 Ke5-d4, 55. Kf3xf4 is hij ook verloren: na 56. g4-g5 promoveert wit's h-pion snel.

Ronde 24e interne competitie

In de 24e ronde van de interne competitie werd duidelijk dat de strijd om het clubkampioenschap ook dit jaar tussen Rudi en Stefan zal gaan. Doordat de  concurrenten punten verspeelden, vergrootten zij hun voorsprong; Rudi door een zwaar bevochten overwinning tegen Rob, terwijl Stefan het punt al snel cadeau kreeg toen Gerard zich vergaloppeerde.

Er volgde een vreemde combinatie: 11. ... Pf6-d5, 12. Pc3xd5 Lb4xd2+, 13 . Ke1xd2 Pc6xd4?? Kennelijk dacht zwart dat de dame moest wijken, en overzag daarbij de mooie vork 14. Pd5xc7+ en na 14. ... Ke8-e7, 15 Df3xa8 Dd8xa8, 16 Pc7xa8 Th8xa8 merkte zwart na enig tellen dat hij een toren achterstond.

Richard behaalde zijn eerste zege door een snel mat tegen Mirek. Donderdag 14 maart speelt het 1e team in de uitwedstrijd tegen Botwinnik 2 om zijn kansen op de titel te behouden.

Scheve Toren 1 - Haeghe Ooievaar 1

 

Het eerste team bereikte de gedeelde koppositie door een zwaar bevochten 5,5-2,5 zege op laagvlieger Haeghe Ooievaar. Aad speelde vlot remise, waarna Erik Jan en Sascha netjes het punt binnen brachten. Stefan verloor echter een bizarre partij en ook Rudi kon het niet bolwerken tegen veruit de sterkste tegenstander. In de spannende tijdnoodfase slaagden Dave, Jeroen en Kees er gelukkig in hun betere stellingen tot winst te voeren.
 

De meest spectaculaire partij speelde zich af in de interne competitie, en wel tussen Frank en Gerard.

Wit speelde 21. g2-g3 om de toren aan te vallen, die geen goed veld heeft. Dit werd na enig piekeren door Gerard fraai weerlegd met het verrassende 21. ... Pc6-b4. Verbijsterd sloeg wit het paard, 22. c3xb4, waarop Gerard de partij besliste met 22. ... Ta8-c8+, 23. Kc1-d2 (23. Kb1 Lxe4, 24. gxf4 Lxd3+, 25. Lxd3 Dxb4 is niet zo duidelijk) 23. ... De7xb4+, 24. Dd3-c3 (24. Ke3 verliest direct na Txe4+,  25. Dxe4 Dxe4+) Tc8xc3, 25. b2xc3 Db4-b2+ en zwart heeft groot voordeel. Merk op dat wit na 21. ... Pb4 had kunnen proberen stand te houden door 22. Dxd7+  Dxd7, 23. Txd7 Kxd7, 24 . gxf4 Lxe4, 25. cxb4)

Ronde 20 interne competitie

In de 20e ronde van de interne competitie kwam koploper Rudi met de schrik vrij. In slechte stelling had hij nog slechts 2 minuten bedenktijd over, terwijl zijn tegenstander nog bijna 20 minuten had. In gecompliceerde stelling raakte deze, niet voor het eerst, het spoor volkomen bijster.

Wit pakte, na lang nadenken, in plaats van het geplande 38. Ld3 hebberig een waardeloze pion met 38. Tc5xa5. Na 38. ... Lh7xe4, 39. Lc2xe4 werd tot remise besloten, hoewel na ruil op e4 41. Te5 Txe5, 42. Lxe5 een voor zwart lastig eindspel ontstaat, aangezien wit een vrijpion kan creëren (met bijv. Ld6 of Lb2 en a4 of a3) terwijl de zwarte koning pion h6 moet beschermen.

38. Ld3 (dreigt Lc4) zou echter winnen, want 38. ... Pf5+ faalt op 39. exf5 Txe1, 40. Tc8+ Kf7, 41. Lc4+ Ke7, 42. Tc7+ en zwart verliest zijn loper. Merk op dat 39. Txf5 Lxf5, 40. Lc4 geen goed idee is, want zwart heeft  met 40. ... Tg4+ eeuwig schaak.

Wijkt de toren met 38. ... Td6, dan volgt beslissend 39. Lc4+ gevolgd door 39. Le5 en na 38. ... Kf8 beslist 39. Le5 Tf7, 40. Lc4 of 39. ... Th4, 40. Tf1+ Ke8, 41. Lb5+ en mat of 40. ... Kg8, 41. Lc4 met torenverlies. 

Het voor de hand liggende 38. ... Lxe4, 39. Lc4 loopt ook niet goed af voor zwart, bijv 39. ... Pf5+, 40. Txf5 (nu wel) of 39. ... Pd5, 40. Txe4 Tfxe4, 41. Lxd5 Te3+, 42. Kg4 en ook 39. ... Tf3+, 40. Kh2 Tf2+, 41. Kg1 Tg2+, 42. Kf1 helpt niet. Het lastigst is nog, na 39. Lc4 Ld5, omdat nu 40. Lxd5 faalt op Pf5+ en zwart heeft weer eeuwig schaak met Tf4-g4-h4. Wit speelt dan echter 40. Txd5, want na Txe1, 41. Td8+ (dubbelschaak) gaat zwart mat en na 40. ... Txc4, 41. Txe6 blijft wit een toren voor.

Al deze complicaties had wit kunnen voorkomen door het simpele  38. Lb2-e5!, omdat de e-pion nu niet meer gepend staat en na het wijken  van Tf4 pion e4 ook niet meer aangevallen staat, zodat wit rustig 39. Ld3 gevolgd door 40. Lc4 kan spelen.

Van de jeugdspelers zal alleen Floris tevreden zijn met een knappe remise tegen Pascale. Vrijdag kan het eerste team tegen Haeghe Ooievaar  proberen gedeeld aan kop te komen, aanvang 20.00 uur.

Scheve Toren 2 - Haeghe Ooievaar 2

Het tweede team behaalde een nuttige zege op degradatie kandidaat Haeghe Ooievaar 2. Het begon al snel met een voorsprong, doordat de tegenstander met slechts 7 spelers opkwam. Vervolgens liet de tegenstander van Stijn in een gelijk staand dame-eindspel de dames op c6 ruilen, wat hem een versnipperde pionnenstelling bezorgde.
 

Stijn speelde dit bekwaam uit met 31. b3-b4 g5-g4, 32. g2-g3 h7-h6, 33. a2-a3 h6-h5, 34. a3-a4 en zwart is in tempodwang. Op 34. ... Kd7 (of Kc7) volgt 35. Kc5 Kc7, 36. a5 Kb7, 37. Kd6 en wit wint eenvoudig, en na 34. ... e5, 35. dxe5 Kxe5, 36. Kc5 haalt wit in 5 zetten dame op b8, terwijl zwart al 5 zetten nodig heeft om h2 en g3 te veroveren.In arrenmoede speelde zwart 34. ... a6-a5, waarop 35. b4xa5 eenvoudig won, 2-0.
 
Agus leek bezig met een gevaarlijke koningsaanval, waarop zijn tegenstander in wanhoop een stuk offerde met 21. Pd3xe5+ d6xe5, 22. Pf3xe5+ (beter Dc3xe5) in de stelling:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Er volgde 22. ... Kf7-g8, 23. Ta1-e1 Ph4xg2, 24. Kg1xg2 Lc8xg4, 25. h3xg4 en nu zou 25. ... Pxe4 direct winnen, want 26. Txe4 faalt op Dh1 mat en op 26. Df3 beslist Dh2+, 27. Kf1 Pg3+. Zwart speelde echter 25. ... Kh2+, 26. Kf1 Dh1+, 27. Ke2 Dxe4+, 28. Kd1 Db1+, 29. Dc1 en na dameruil ontstaat een moeilijk eindspel dat in remise eindigde (2,5-0,5).

Ik dacht dat Frank een stuk verloor, maar zowel hij als zijn tegenstander hadden dat niet gezien, waarop een gelijk staand eindspel resulteerde dat Frank netjes  won. Inmiddels had Wim met een stuk tegen een paar pionnen een vervelende  aanval tegen gekregen, die hij niet overleefde. De opponenten van Carlos en  Marcel toonden zich in een gulle bui door zo nu en dan pionnen cadeau te doen, die dankbaar geaccepteerd werden. Onze spelers gaven hen daarna geen kans meer. Ivo tenslotte kon dit keer in tijdnood en slechte stelling geen wonderen meer verrichten, waardoor de eindstand op 5,5-2,5 kwam.

Interne competitie ronde 18.

 

Koploper Stefan werd verrast door het sterke tegenspel van jeugdlid Lenthe.
Hoewel hij aanvankelijk gewonnen stond, gaf hij in gecompliceerde stelling
onder tijdsdruk eerst een stuk en later een toren weg. Rudi kwam nu gelijk aan
kop door een regelmatige overwinning op Wim. Voor de jeugd was het trouwens een
goede avond, want ook Elias won en wel van Marcel.

Vrijdag  2 februari ontvangt het tweede team DSC 8,aanvang 20.00 uur.  

Interne competitie, ronde 17.

In de interne competitie gaf jeugdlid Lenthe clubkampioen Rudi verrassend goed partij. Zij kwam in tijdnood van Rudi, die niet aan het snelle speeltempo van de jeugd gewend was, gewonnen te staan. In een onbezonnen ogenblik liet zij zich echter mat zetten. Intussen was Rudi's vlag ook gevallen en werd tot  remise besloten, aangezien niemand geconstateerd had of de tijdsoverschrijding voor of na de matzet had plaats gevonden.

Verder zagen we in een van de partijen het klassieke loperoffer op h7 verschijnen:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zwart had zijn ontwikkeling wat verwaarloosd en speelde nu 9. ... c5-c4, waarop wit enigszins opportunistisch 10. Ld3xh7+ speelde. Gewoonlijk krijgt hij in dit soort stellingen ruime compensatie voor het stuk. 10. ... Kg8xh7 (Merk op dat na 10. ... Kh8 de loper weliswaar niet weg kan, maar ook moeilijk gevangen kan worden.) Er volgde

11. Pf3-g5+ Kh7-g8 (Dit verliest direct), 12. Dd1-h5 Tf8-e8, 13. Dh5-h7+ Kg8-f8,
14. Dh7-h8+ Pe7-g8, 15. Pg5-h7+ Kf8-e7, 16. Lc1-g5+ f7-f6 ( 16. ... Pf6 is na
17. Dxg7 ook hopeloos), 17. Dh8xg7 mat.

Beter was 11. ... Kh7-g6, want na 12. Dd1-g4 f7-f5 heeft wit de keuze uit diverse kansrijke voortzettingen, bijv. 13. Dg4-g3 f5-f4, 14. Dg3-g4 of 13. e5xf6 (en passant), maar directe winst is niet eenvoudig te zien, aangezien een  eventueel Pg5xe6+ gevolgd door Pe6xd8 weinig oplevert met de dame op g4 wegens Lc8xg4.

Toch lijkt  na 13. e5xf6 Kg6xf6 (op 13. ... g7xf6 of Tf8xf6 zou wel 14. Pg5xe6+ volgen want na Kg6-f7 slaat wit met schaak op d8, en na Kg6-h7 geeft wit mat op g7), 14. Tf1-e1! sterk, want er dreigt 15. Txe6 en mat, terwijl 14. ... Dd6 niet helpt wegens 15. Lf4, op 14. ... Db6, 15. Df4 of zelfs 15. Tb1 kan volgen en 14. ... e5,  15 dxe5+ Kg6, 16 Pxe6+ direct verliest.
Het lastigst is misschien 14. ... Pf5, maar na 15. Pxe6 Lxe6, 17. Lg5+ Kf7, 18. Lxd8 Txd8, 19. Txe6 (zo helpt de toren ook nog mee!) Kxe6, 20. Te1+ Kf7, 21. Dxf5+ heeft zwart niet genoeg materiaal voor de dame.

Interne competitie, ronde 16.

 In de 16e ronde van de interne competitie had Lenthe bijna remise gemaakt tegen Wim. Weliswaar was zij in het eindspel twee pionnen achter geraakt, maar Wim had zichzelf de beruchte slechte loper bezorgd. Al zijn pionnen stonden op de kleur van zijn loper, waardoor deze geen enkele pion van Lenthe kon aanvallen.

Door de vastgelegde pionnen op de damevleugel kan ook de zwarte koning het witte kamp niet binnendringen. Het enige dat wit moet doen is de zwartie g- en h-pion blokkeren. Dat kan eenvoudig met 41. Pf3-h2 Kg6-h5, 42. Ke2-f3 en vervolgens gaat het paard heen en weer tussen h2 en g4. Hadden de pionnen op g4 en h5 gestaan, dan zou zwart eenvoudig winnen, omdat wit h5-h4 gevolgd door h4-h3 niet kan verhinderen. Tip voor de jeugdspelers: Jullie hebben in een lopereindspel altijd een kans tegen onze senioren, want zij zullen hun pionnen op de verkeerde kleur zetten!

Stefan leek zijn koppositie te verspelen, want hij was tegen Agus een stuk kwijt geraakt. In de slotfase liet Agus zich echter pardoes mat zetten, waardoor Stefan nu uitloopt op zijn belagers.

RSC Belgisch Park 1 - Scheve Toren 1

Het eerste team leek in Scheveningen tegen koploper Belgisch Park een eenvoudige overwinning te behalen. Rudi, Erik Jan en Aad hadden al snel een comfortabele stelling, terwijl de tegenstander van Kees lang nadacht over zijn problemen in de Spaanse  verdediging. Ook in de partij van Jeroen werd lang nagedacht; hij kon reeds op de 12e zet een kansrijk stukoffer brengen:

 

 

 

 

 

 

 

 

Jeroen speelde 12. Pg5xh7, want na Kxh7, zou 13. h5 volgen en als het paard wijkt met Pe5 volgt snel mat met 14. Pf6++ Kh6, 15. Dh7+ Kg5, 16. Dxg7+ Kf5, 17. g4+ Pxg4, 18. Dxg4 of 16. ... Pg6, 17. Ph7+ Kf5, 18. Ld3.  Zijn tegenstander besloot daarom de kwaliteit te geven: 12. ... Lc8-b7 in de hoop  op tegenspel. Er volgde 13. Ph7xf8 Pg6xf8, 14. Lc4xd5 Lb7xd5, waarna weer lang werd nagedacht.

Het tij keerde echter. De tegenstanders van Rudi, Erik Jan en Aad waren zo slim om in iets mindere stelling remise aan te bieden, wat onze spelers gezien de stand op de overige borden aannamen. Kees won inderdaad al snel en Jeroen was de kwaliteit en  een pion voorgekomen met behoud van aanval. Sascha kwam echter steeds slechter te staan en Wim gaf in een gelijk eindspel opeens een stuk weg. Toen Sascha inderdaad verloor, zag het er bij een 2,5-2,5 stand somber uit, vooral aangezien Stefan in een gelijk staand eindspel allerlei spoken zag, eindeloos ging nadenken en tenslotte een stuk weggaf. Gelukkig deelde Wim's tegenstander in het foutenfestival door via een paardvorkje zijn  toren weg te geven. Bij een 3,5-3,5 tussenstand waren nu alle  ogen op Jeroen gericht. Hij verhoogde de spanning door in de volgende stelling de helft van zijn resterende acht minuten bedenktijd te gebruiken voor het voor de hand liggende 23. 0-0-0.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Er volgde tot onze opluchting snelle winst na 

23. ... Pf8-d7

24. Pe4-g3 Tc8-g8

25. Td1-h1 Dh6-f8

26. Th1-h7+ Kf7-e8

27. Dc3xc7 (dreigt 28 Dc8+ Ld8, 29 Dxd7 mat) Pd7-e5

28. Tg4xg8!

en zwart gaf op, want er dreigt 29. Dxe7 mat en 28. ... Dxg8 helpt daarbij niet.

Vrijdag 12 januari wordt de interne competitie voortgezet met de 16e ronde,
aanvang 20.00 uur in de Ontmoetingskerk.